وظایف ومسئولیتهای دادستان کل کشور در رابطه با ایفای نقش مدعی العمومی
نقل از پرتال دادستانی کل کشور
با به رسمیت شناختن قاعده اعلام جرم عمومی Cavivisex – people و تفکیک جنبه حق اللهی، جرایم از جنبه خصوصی جرم در حقوق اسلام، این تمیز و جدایی در قوانین کشورمان نیز نمود یافت و دعوای عمومی، مختصاتی جدا از دعوای خصوصی پیدا کرد .
از زمانیکه نظام مختلط در فرآیند دادرسی کشورمان پذیرفته شد و نهاد تعقیب از نهاد رسیدگی و اصدار حکم منفک گردید، دادسرا در معیت دادگاه قرار گرفت و موضوع پیگیری جنبه عمومی جرم بر عهده نهادی به عنوان « اداره مدعی العمومی» واگذار گردید .
با تدوین قانون موقتی اصول محاکمات جزائی (9 رمضان 1330 ه.ش) قاعده اعلام جرم عمومی در کشور ما پذیرفته شد و به نهاد دادسرا واگذار گردید؛ چنانچه ماده 19 قانون آین دادرسی کیفری مقرر می داشت :
« مدعی العمومی، رئیس ضابطین عدلیه محسوب است ولی مأموریت مخصوص و عمده او، تعقیب امور جزائی است».
لذا در مواردی که جرم صرفنظر از مطالبه ضرر و زیان شخصی، واجد حیثیت عمومیت نیز بوده و از جنبه عمومی برخوردار است؛ مدعی العموم باید به نیابت از جامعه به اعاده و استیفای حقوق مردم برخیزد .
بنابر ماده 50 قانون اصول تشکیلات عدلیه، مدعی العموم [ وکیل جماعت] در رأس دادسرا قرار گرفته و اقامه دعوی و تعقیب جرایم از حیث حقوق عمومی (ماده 3 قانون موقتی اصول محاکمات جزائی) بر عهده وی قرار می گرفت .
با حذف دادسرا از مراجع عمومی ـ رسیدگی ( در سال 1373)، وظایف و اختیارات دادستان به رؤسای محاکم و رئیس حوزه قضائی مربوطه واگذار گردید؛ لهذا ماده 3 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی انقلاب چنین مقرر داشت:
« تعقیب متهم و مجرم از جهت جنبه الهی و حفظ حقوق عمومی و حدود اسلامی برابر ضوابط قانونی به عهده رئیس حوزه قضائی می باشد و ...»
اما پس از احیای دادسرا بموجب ماده 10 آئیین نامه اصلاحی قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب (مصوب 27/7/81) این وظایف دوباره به دادستان محول گردید .
بر این اساس احقاق و استیفای حقوق عمومی بر عهده دادستان است که با توجه به صلاحیت محلی وی، توسط مقنن عهده دار امر تعقیب شناخته شده است .
قابل ذکرست دادستان کل بعنوان مدعی العموم در گستره کشوری عمل می کند و اختیارات دادستانهای عمومی که بصورت میدانی و عملیاتی اقدام می کنند قابل اعمال از سوی وی نیست؛ لذا می تواند تعقیب متهم یا متهمین را از دادستان عمومی ( دادستان جزء) تقاضا کند، اما مجاز نیست که اقدامات تعقیبی را به جانشینی مدعی العموم مربوطه که صلاحیت محلی تعقیب جرایم را دارد انجام دهد؛ ضمانت اجرای عدم اطاعت دادستانهای جزء از مقام ما فوق در عمل می تواند بصورت تعقیب انتظامی و یا تغییر سمت و مأموریت دادستان متخلف به دستور مقام ذیصلاح بروز و پیدا کند .
بر این اساس دادستان کل کشور بعنوان مدعی العموم درگستره کشوری می تواند در مواردی که هر فعل یا ترک فعلی در عرصه ملی، جامعه را متضرر ساخته به طرفیت و به نیابت از جامعه از دادستانهایی که شأنیت و صلاحیت عملیاتی دارند بخواهد به تعقیب عاملان مزبور مبادرت نمایند .
با عنایت به نظارتی که وفق ماده 17 قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری مصوب 25/3/65) برای دادستان کل منظور شده است و با امعان نظر به اصل 161 قانون اساسی و استفساریه شورای محترم نگهبان در خصوص نظارت دیوانعالی و دادسرای آن ( دادستانی کل) بر قانونی بودن مراحل دادرسی ( در دادگستری ها و دادسراها) و نیز اختیارات مفوضه ریاست قوه قضائیه به دادستانی کل کشور( مورخ 2/8/83)، دادستان کل کشور می تواند نسبت به ایفای نقش مدعی العمومی درگستره کشوری به احسن وجه انجام وظیفه نماید و در صورتیکه اهرمهای عملیاتی وی ( دادستانهای سراسر کشور) از انجام امور محوله توسط دادستان کل استنکاف ورزیدند از ضمانت اجرای خاص خویش( تعقیب انتظامی ـ تغییر سمت یا مأموریت و ..) اقدام نماید .
بنابراین حتی اگر فعل یا ترک فعل مقامات و مأمورین وابسته به نهادها و دستگاههای دولتی و حکومتی نیز منجر به تحدید آزادی جامعه شده وایشان را از حقوق مقرر در قانون اساسی محروم نماید، دادستان کل بعنوان مدعی العموم می تواند وفق ماده 570 قانون مجازات اسلامی ( فصل دهم ـ تقصیرات مقامات و مأمورین دولتی) اقدامات مقتضی را به انجام رساند .
بزرگان، پیوسته ماه شعبان را مقدمه ورود به �ضیافة
الله� در ماه رمضان دانسته اند. از اینرو، کسب
آمادگیهاى فکرى و روحى براى درک هر چه بیشتر فیض معنوى از این �مهمانى
خدا�، لازم است
�شعبان� هم، ماه دعا و ذکر و یاد و توجه و عبادت و استغفار است. بنده خاضع هر شبانه روز پنج نوبت، چراغ دل قامت به نورى مىافرازد، تا فارغ از حجابها، جلوه هاى آشکار یار را در وسعت آفرینش به تماشا برخیزد و سفر معنویت و عرفان را، ره توشه اى بایسته فراهم آورد. از روشنایى تا روشنایى، پنج نوبت بلور نازک دل در خود مىشکند تا در سایه عطوفت بى مرز محبوب، پیوند گیرد و آینه تجلى نور خدا شود.
مناجات شعبانیه، سهمى از این ره توشه دارد که امامان معصوم علیهم السلام بر خواندن آن استمرار داشته اند. خوان رحمت الهى در ماه شعبان گسترده تر است، و �مناجات�، وسیله حضور در کنار این مائده معنوى است. نمازگزاران و متهجدان و نیایشگران، در محرابى مى ایستند که همه عارفان و سالکان و پیامبران و امامان، مقیم و معتکف آن بوده اند. اهل دعا، پیمانه از بحر بیکران رحمت خدا مى کشند و مستانِ سر خوشِ باده هاى سحرگاهى و شبهاى پر ستاره و روشن از تهجد و سجودند.
آنکه به �نماز� مىایستد و به �دعا� مىنشیند، بر سفره رزق روح نشسته است و روزى رحمت و استجابت در محراب عبودیت او نازل مىشود.
�مناجات شعبانیه�، درخواست �روشنایى دل� از خدایى است که هم �نور� است، هم فروغ آفرین. شعبانیه، گامى در زدودن �حجاب� از چهره �جان� است، تا جلوه ربوبى، در این آینه بهتر انعکاس یابد و نجواى او در ضمیرهاى روشن به گوش دل رسد. در مناجات شعبانیه، با امامان معصوم همنوا مىشویم تا همه ایام عمر را در سایه نیایش مبارک گردانیم.
�برکت�، خیر و نیکى ماندگار و پایدار در یک چیز است. �مبارک� بودن یک روز یا یک ماه یا یک مکان و ساعت و لحظه، به سرشارى آن از اینگونه نیکىهاى جاودانه است و شعبان و رمضان از همین رو �مبارک� است. آنان که در این ماهها، دست نیکى به سوى دیگران دراز مى کنند و گام یارى به سوى منزل محرومان بر مى دارند و زبان خیرخواهى به نفع مستمندان مىگشایند، در همین دنیا بار سفر آخرت خویش را مىبندند و براى آن �روز نیاز�، ذخیره سازى مىکنند.
به قول صائب تبریزى:
اى رهروى که خیر به مردم رسانده اى
آسوده رو، که بار تو بر دوش مردم است
بارى، ایام ما با عبادت و عمل صالح ما �مبارک� مىشود و اگر به غفلت و سستى بگذرد، �بىبرکت� خواهد شد. شب زنده دارى هاى عابدان، اشکهاى شب بیداران، استغفارهاى متهجدان، �یا رب، یا رب� سحر خیزان، نجواى خالصانه دعا خوانان، همه و همه جلوه هایى از �برکت� است که در ساعات و لحظات این ماه �مبارک� نهفته است.
اعیاد خجسته شعبانیه
سوم شعبان � میلاد مبارک سومین امام معصوم، حسین بن علی حضرت اباعبدالله (ع)، سرور آزادگان جهان، دومین ثمره پیوند فرخنده على (ع) و حضرت فاطمه، دختر پیامبر اسلام (ص) در خانه وحى و ولایت؛ روز پاسدار.
چهارم شعبان- میلاد با سعادت حضرت ابوالفضل العباس (ع)، سمبل مقاومت و وفاداری در راه آرمان مقدس جهاد فی سبیل الله و پرچم گذشت و فداکارى و جانبازى در صحراى کربلا؛ روز جانباز.
پنجم شعبان - میلاد مسعود زینت عبادت کنندگان و سرور نیایشگران، معصوم چهارم حضرت امام على بن الحسین زین العابدین صلوات الله و سلامه علیه.
نیمه شعبان - فرخنده میلاد دوازدهمین پیشواى معصوم، حضرت حجة بن الحسن المهدى، امام عصر و زمان - عجل الله تعالى فرجه - گلشن گل فروز مهر گیتی آل محمد (ص)، مصلح الهى و طلایه دار رهایى بشر.
در فضیلت و اعمال ماه شعبان است بدانیم که شعبان ماه بسیار شریفى است و منسوب است به حضرت سید انبیاء صَلَّى اللَّه عَلیه وَ اله و آن حضرت این ماه را روزه مى داشت و وصل مى کرد به ماه رمضان و مى فرمود شعبان ماه من است هر که یک روز از ماه مرا روزه بدارد بهشت او را واجب شود.
از حضرت صادق (ع) روایت است که چون ماه شعبان داخل مى شد حضرت امام زین العابدین (ع) اصحاب خود را جمع مى نمود و مى فرمود:
اى گروه اصحاب من مى دانید این چه ماهى است این ماه شعبان است و حضرت رسول (ص) مى فرمود شعبان ماه من است، پس روزه بدارید در این ماه براى محبّت پیغمبر خود و براى تقرّب به سوى پروردگار خود بحقّ آن خدایى که جان علىّ بن الحسین به دست قدرت اوست سوگند یاد مى کنم که از پدرم حسین بن على (ع) شنیدم که فرمود شنیدم از امیرالمؤ منین (ع) که هر که روزه دارد شعبان را براى محبّت پیغمبر خدا و تقرّب بسوى خدا دوست دارد خدا او را و نزدیک گرداند او را به کرامت خود در روز قیامت و بهشت را براى او واجب گرداند.
بدرستى که رسول خدا (ص) هرگاه مى دید هلال شعبان را امر مى فرمود مُنادى را که ندا مى کرد در مدینه:
اى اهل مدینه من رسولم از جانب رسول خدا صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله بسوى شما.
مى فرماید آگاه باشید بدرستى که شعبان ماه من است پس خدا رحمت کند کسى را که یارى کند مرا بر ماه من یعنى روزه بدارد آن را. پس گفت: حضرت صادق (ع) که امیرالمؤ منین (ع) مى فرمود که فوت نشد از من روزه شعبان از زمانى که شنیدم منادى رسول خداصَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله ندا کرد در شعبان و فوت نخواهد شد از من تا مدتى که حیات دارم ان شاء الله تعالى. پس مى فرمود که روزه دو ماه که شعبان و رمضان باشد توبه و مغفرت است از خدا.
از حضرت صادق (ع) منقول است که از آن جناب سؤ ال کردند از فضیلت روزه رجب فرمود چرا غافلید از روزه شعبان راوى عرض کرد: یابن رَسول الله چه ثواب دارد کسى که یک روز از شعبان را روزه بدارد؟ فرمود: به خدا قسم بهشت ثواب اوست. عرض کرد: یابن رسول الله بهترین اعمال در این ماه چیست فرمود تصدّق و استغفار هر که تصدّق کند در ماه شعبان حق تعالى آن را تربیت کند.
کاش کاهش چشمگیر خطاها و تخلفات و شکایت ها و نزاعها که در این ماهها جلوه گر است، تا ماههاى دیگر هم دامن بگستراند و همه ایام، در �طهارت� و �آرامش�، مانند شعبان و رمضان گردد.