به مناسبت شهادت حضرت امام محمد باقر(ع)؛ شکافنده علوم

او با رنج ها و مصیبت های طاقت فرسای پدر بزرگوار و عمه عزیزش زینب کبری بعد از واقعه غم بار کربلا دم ساز بوده است.

جایگاه علمى امام محمد باقر(ع)
امام محمد بن علی بن الحسین (ع)، ملقب به «باقر العلوم» بود. این لقب از آن جهت بود که امام محمد باقر (ع)، مجهولات و نادانسته های علم را می شکافت، تاریکی جهل را می درید، در دریای علم غوطه ور می شد، نور علم می پراکند و گهرهای فراوان از دریای جوشان علم به شیفتگان و پیروان خود می بخشید. بدین جهت ایشان را «باقر العلوم»، یعنی شکافنده دریچه های علم می خواندند.
تسخیر دانش
دانش امام باقر(ع) نیز همانند دیگر امامان از سرچشمه وحی بود. در کتاب های تراجم اهل سنت با صراحت از شخصیت علمی و معنوی امام باقر(ع) ستایش و تمجید شده است. در زمان امام باقر(ع) که خلفای اموی درگیر مشکلات داخلی و انحرافات فکری و اجتماعی و اخلاقی خود و مردم بودند، امام(ع) توانست «دانشگاه اسلامی مدینه» را پایه ریزی کند. که در زمان امام صادق(ع) به صورت دانشکده هایی در تمام زمینه های علمی، کارآمد شد. از جمله تربیت یافتگان این مکتب، افرادی مانند: محمد بن مسلم، زراره بن اعین، حمران بن اعین، اَبانِ بن تَغْلِب، جابر بن عبدالله انصاری، عبدالله ابی یعفور، کمیت اسدی، ابوبصیر، هشام بن سالم و برید بن معاویه عجلی بودند.(1)
دوران زندگی امام، در تاریخ تفکر از اهمیت به سزایی برخوردار است. از مهم ترین دوران امام باقر(ع) می توان به پیدایش مذاهب کلامی چون مرجئه و معتذله و خوارج، آشنایی مسلمانان با آرای ادیان دیگر، حضور پراکنده پیروان دیگر ادیان در میان مسلمانان، ظهور اختلافات فقهی بر اثر عدم دسترسی فقهای متأخر به سنت نبوی به واسطه ممنوعیت طولانی روایت و کتابت حدیث، انحراف عملی و فکری سران سرزمین اسلامی از تعالیم پیامبر(ص) و توجیه حکومتِ امویان از طریق ارائه ناقص و تحریف شده تعالیم اسلام اشاره کرد.
ازآن جا که عصر امام باقر(ع)، عصر برخورد اندیشه های اسلامی و غیراسلامی بود، مناظره های زیادی بین دانشمندان ادیان مختلف با امام از سوی حکمرانان بنی امیه سازمان دهی شد که امام(ع) همچون سدی استوار در برابر نفوذ عقاید باطل آنان ایستادگی می نمود و پایگاه های فکری و عقیدتی آنان را در هم می کوبید.
کیفیت و زمان شهادت امام باقر(ع)
در مورد نحوه شهادت امام باقر(ع) گزارش ها و روایات متفاوتی ذکر شده است که صحیح ترین و قابل قبول ترین آنها، خورانده شدن زهر از طریق غذا به دستور هشام بن عبدالملک است که امام(ع) بر اثر آن مسموم شده و بعد از چند روز رحلت فرمودند (2).حضرت در روز دوشنبه 7 ذیحجه سال 114 هجری و در سن 75سالگی به فیض شهادت رسیدند و در قبرستان بقیع مدفون شدند(3). مدت امامتشان حدود 91 سال و 2ماه بود و البته برخی از مورخین 81 سال هم نقل کرده اند (4).
پی نوشت:
1. حسنعلی آقازاده، شیوه امام باقر در مبارزه با انحراف، فرهنگ کوثر، ش 66، ص 20
2. محمدباقر مجلسی، جلاءالعیون، ص 513؛ عباسقلی خان سپهر، ناسخ التواریخ، ج2، ص334.
3. علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج2، ص322.
4. احمدبن محمد ابن خلکان، و فیات الاعیان، ج4، ص174.
منابع:
1. باشگاه اندیشه
2. پایگاه اطلاع رسانی حوزه
پایگاه اهل بیت علیهم السلام

منبع نشریه داخلی قوه قضاییه ماوی