پرسمان فقهی-قضایی

سؤال زنی تمام مهریۀ خود را از شوهرش گرفته، ولی نفقۀ ایام عده را از شوهرش نگرفته و بخشیده است. در این صورت آیا طلاق خلع است یا نه و نیز زنی مهریۀ خود را بذل نموده، به شوهرش در عوض خلع آیا نفقه دارد یا نه؟ آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی (ره) « اگر طلاق مبنی بر بخشش نفقۀ ایام عده واقع نشده، رجعی بوده و اگر در مقابل بذل نفقۀ ایام عده واقع شده، ظاهراً آن طلاق خلعی واقع شده و صحیح است ولی چون زوجه نفقۀ ایام عده را قبل از استحقاق که هنوز مالک نبوده بذل کرده باید به مقدار آن به شوهر بدهد و در طلاق خلع، زن نفقه طلبکار نیست.» سؤال چنان¬چه زن و شوهری در زندگی مشترک دچار اختلاف شوند و مرد تقاضای طلاق زن را بنماید و دادگاه نیز حکم طلاق را صادر و نوع آن را رجعی اعلام نماید، اما سردفتر ازدواج و طلاق پس از دریافت قسمتی از مهریه از زوج، مبلغ بسیار کمی به عنوان بذل از ناحیۀ زوجه به زوج برمی¬گرداند و طلاق را خلعی اعلام می¬کند (یادآور می¬شود که زوج در حال پرداخت مهریۀ زوجه از قرار هر ماه یک سکۀ تمام بهار آزادی است)، بفرمایید: الف. آیا سردفتر ازدواج و طلاق می¬تواند نوع طلاق را تغییر دهد؟ ب. نوع طلاق خلعی است یا رجعی؟ ج. با توجه به مطالب فوق آیا مرد حق رجوع دارد؟ آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره) « اگر با توافق مرد طلاق رجعی به طلاق خلع تغییر داده شده و طلاق خلع با شرایط اجرا شده است با شرایط، نوع طلاق خلعی است و نافذ است و در نتیجه مرد حق رجوع ندارد. [ 15/5/1387] » آیت الله العظمی جعفر سبحانی « هرگاه مرد با علم به این که حکم دادگاه طلاق رجعی بوده ولی آگاهانه به طلاق خلعی تن داده است طلاق صحیح است و مرد حق رجوع ندارد مگر این که زن از بذل خود برگردد و الله العالم. [ 21 شعبان المعظم 1429 ه.ق] » آیت الله العظمی سید علی سیستانی « الف. معیار در تعیین نوع طلاق، توافق زن و شوهر است. ب. اگر نفرت از طرف زوجه نبوده طلاق رجعی است. ج. در صورت رجعی بودن حق رجوع دارد. [ 11/6/1387] آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی « از قضیۀ شخصیه اطلاع ندارم. به طور کلی طلاق خلع آن است که زنی به شوهرش مایل نیست و تمام مهر یا قسمتی از آن و یا مال دیگر خود را به او می¬بخشد که شوهر او را طلاق دهد و چنان¬چه در غیر این فرض طلاق به نحو خلعی واقع شده باشد خلع باطل و لکن طلاق به نحو رجعی واقع شده و در فرض سؤال در صورتی که طرفین قصد رجوع دارند احتیاط آن است که قبل از اتمام عده و قبل از رجوع زوج،زوجه نسبت به مقدار از مهرش که بذل نموده رجوع نماید بعد از آن مرد رجوع کند و الله العالم. [2 شعبان المعظم 1429 ه.ق] آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی « سردفتر حق تغییر نوع طلاق را بدون اطلاع و رضایت زوج ندارد و در فرض سؤال، طلاق باطل است. [ 3/5/1387] منبع: پرسمان فقهی- قضایی(پاسخ های تحقیقی به پرسش های حقوقی محاکم) جلد سوم- مؤسسه آموزشی و پژوهشی قضا منبع نشریه ماوی 3.8.91 عکس از خبرگزاری فارس